Buluntu mallarda nasıl hareket etmeliyiz?

Bir kimse bir yerde başkasına ait bir eşya bulursa eğer zayi olmasından korkuyorsa onu almalı ve aldığını çevresindeki insanlara ilan etmelidir. Eğer güvenilir bir yerde ve zayi olmasından korkmuyorsa almayabilir. Eğer kimse almaya gelmez ya da bulduğu yerde kimse yoksa ya da beklediği zaman zayi olmasından korkuyorsa bu eşyayı orada bırakmaz, alır ve tasaddukta bulunur. Fakat başkasından aldığı eşyanın yerine veremez.  Burada kişi yeni bir eşya almalıdır. Çünkü önceki kaybedilen yerde bulunan eşya, lukata (buluntu mal) hükmündedir. Dolayısıyla bu eşyayı bulan kişinin, sanki kendi malıymış gibi, eşyasını kaybettiği kişiye vermesi uygun değildir. Bunun yerine bulunan bu eşyanın sahibi bulunmaya çalışılmalı ve sahibinin bulunması için yeteri kadar ilan verilmelidir. Fıkıh kitapları bu ilan müddetinin bir yıl olduğunu ifade etmişlerdir. Bu konudaki delil alınan hadisi şerif şöyledir: Zeyd b. Halid el-Cühenî (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre, bir adam Hz. Peygamber (s.a.s)’e gelerek lukatanın hükmünü sordu. Peygamber Efendimiz: “Onun mahfazasını ve bağını belle, sonra bir yıl ilân et! Sahibi gelirse verirsin. Aksi takdirde onu nasıl istersen öyle yap” buyurdu. Adam, “Koyunun hükmü nedir?” diye sordu. Hz. Peygamber: “Onu al. O ya senin yahut din kardeşinin veya kurdundur” dedi. Adam, “Kaybolmuş devenin hükmü nedir?” diye sorunca da, Efendiler Efendisi, “Ondan sana ne? Su tulumu ve çarığı beraberinde. Sahibi rastlayıncaya kadar suya gider ve ağaçları yer” şeklinde beyan etti. (Buharî, Lukata 1-11; Müslim, Lukata,1-9…). Bazı yeni hukukçularımız, bu müddetin, malın sahibinin bulunma ihtimaline göre de değişebileceğini belirtmişlerdir. Sizin en son yapmanız gereken şey, bir taraftan bulunan bu eşyanın sahibini ararken, diğer yandan kaybedilen eşyanın bedelini sahibine ödemenizdir.